A³

Het was een verrassend beeld, dit Bahía in de ochtendglorierijke nevel. Maar noemt dit bruggenhoofd aan de baai wel Bahía?

Toch niet, voluit geschreven is het: Salvador da Bahía de Todos os Santos, en het wordt liefst in één woord uitgesproken! In feite probeert die naam de ganse voorgeschiedenis in één hap duidelijk te maken; je moet eerst wel veel adem gehapt hebben, of je komt er niet.

Het begint bij Amerigo Vespucci die in 1501 deze beschutte baai ontdekte, op 1 november. Omdat toen nog alle ontdekkingsreizigers katholiek waren, was het bijna heiligschennis als Allerheiligen niet in de naam vernoemd zou worden, dus: Bahía de Todos os Santos. In 1549 – men had reeds goud en diamant gevonden – installeerden de Portugezen een gouverneur en, omdat dit een zegen voor het land én voor de kolonisten was, werd de nederzetting inmiddels omgedoopt tot: Saõ Salvador da Bahía de Todos os Santos: Heilige Redder van de Baai van Allerheiligen. Een draak van een naam, maar duidelijk een compromis à la Belge avant la lettre. De zwarte slaven die naderhand in massa werden aangevoerd (de gevangen genomen Indianen waren niet sterk genoeg om in de mijnen te werken), zullen noch aan die Heilige Redder, noch aan ’s lands mineralen, veel plezier beleefd hebben.

Naar westerse normen is Bahía zonder meer de eerste (beschaafde?) “stad” op mijn reisroute. Alles wat je van een moderne stad verwacht is er aanwezig: hoge buildings, mooie gebouwen, transport infrastructuur, veel mensen op straat, een grote haven, veel toerisme, shopping plazas, zelfs een beurs. Uiteraard heeft Bahía ook vele Europese, zeg maar, kolonialistische trekjes. Ondertussen wonen er 3 miljoen mensen, waarvan een meerderheid zwarten. Volgens mij zaten die laatsten vooral op de bussen want die zagen zwart van het volk, terwijl ze in het gewone straatbeeld niet domineerden, voor zover men de toeristenprulletjesleurders buiten beschouwing laat. De laatste statistieken tonen aan dat het geboortecijfer sinds 1990 gedaald is van 8.8 kinderen per gezin naar 1.8, nog een beetje minder en het zijn eenzaten.

Hoe dan ook, de stad bruist van leven, leven dat geflankeerd is door schitterende gebouwen. Opvallend in de reeks privé gebouwen zijn Amerikaanse, Duitse en Italiaanse pareltjes, samen met de residentie van de grootste slavenhandelaar. De oude, meestendeels Portugese paleizen dienen vandaag uiteraard voor de “poderes vigentes”, o.m. de residentie van de gouverneur van de staat (gewoon Bahía genoemd) zijn imposant, en prachtig gerestaureerd.

Ander schouwspel zijn kerken en kloosters. De prachtigste bevinden zich in de bovenstad, de zgn. Pelourinho, wat “schandpaal” betekent. Op het centrale plein stond er inderdaad een schandpaal waar zwarte slaven werden afgeranseld. De kloosters van Susse & Trees zijn indrukwekkende architecturale sieraden. De kloosterkerk van de franciscanen wordt ook de “Gouden Kerk” genoemd, met recht en reden, want binnenin is alles verguld op enkel barokke beelden na.

Omdat ze tot de andere heilige plaats geen toegang hadden, hebben de Afrikanen zelf ook een kleurrijke kerk gebouwd; pikant detail is dat er uitsluitend zwarte heiligen – eigenlijk witte heiligen zwart gemaakt (letterlijk) – de plak zwaaien. Zowel de schandpaal als de zwarte kerk staan op een pleintje waarrond de voorbereidingen voor Carnaval “in full swing” – beter, “in full samba” – waren. In Brazilië is Bahía wat dat betreft, en mede door de Afrikaanse invloeden, even beroemd als Rio. De stoet is naar verluidt 14 kilometer lang met ontelbare “floats” die … tussen de 8000 en 12000 dansers en muzikanten per stuk dragen!

Ik kan SdBdToS aanbevelen, zeer zeker aan Belgische landgenoten. Immers het regent er elke dag – meestal ’s morgens, bij zonsopgang. Het ganse jaar door varieert de temperatuur tussen de 25° en de 28° in de schaduw, die zich doorgaans goed wegstopt. En dan zijn er nog de prachtige stranden, de baai zelf (zo groot als Vlaams-Brabant met ongehinderd zicht van Steenhuffel tot Tienen), de cacaobomen en –dranken, …. Bahia? Koel! Om niet te missen!!

Prinsendam, vrijdag 28 januari 2011

Baai, baai, Allerheiligste Aards Paradijs!

The old bridgehead, and capital of Brazil in times yonder, has never been very sure of its name, although officially, it has one: Salvador da Bahía de Todos os Santos. It is a mouthful, to be pronounced in one sweep, preferably after inhaling deeply.

Big as the city has meanwhile become, its sudden appearance – misty but expansive – hit me in the face, unprepared. After a slow turn into a narrow gap to our right, it stepped out of a misty morning, long and grey, imposing yet inviting.

Truth be told, the past sea days had also left a special impression. The omnipresent ocean had presented his many faces, partly caused by the winds, partly because of the position of the sun. Sometimes the gliding waves seemed covered with a thin layer of transparent enamel; rather than a mirror, the ocean turned into an oversized painting, depicting the infinite surface encircling me. If there is one single striking aspect that has dominated these sea days, it has to be the uninterrupted expanse of its blue surface, a surface that, even if we make abstraction of unfathomable depth and unimaginable water mass underneath, projects, with the precision of laser, our individual insignificance – a great exercise for improved ego management indeed! The horizon appears more stretched at these latitudes as well; the line where waters and heavens meet looks longer and straighter too, enhancing the impression of endlessness. Is it all imagined? Perhaps, but the math doesn’t matter that much when one is immersed in this grand terrestrial theatre.

Salvador beckoned. As the fog was lifting, we made it safely into port. In 1501 Amerigo Vespucci discovered the sheltered bay, on November 1st. Because all explorers of that era were catholic, it would have been blasphemy if All Saints (Day) would not be mentioned in its name. He called the bay simply “Bahía de Todos os Santos”, pleasing kings and popes alike. In 1549 – diamonds and gold had by now been discovered further inland – the Portuguese installed a governor and, as this was considered a blessing for the region as well as for the early settlers, the nascent city was rechristened to “Saõ Salvador da Bahía de Todos os Santos” – Holy Savior of the Bay of All Saints”. For the black slaves who were imported afterwards by the millions (five), because the local Indians weren’t strong enough for the hard labor in the mines, not the Holy Savior, nor the minerals turned out to be a blessing.

Measured by Western standards, Bahìa is the first (civilized?) “city” that we come across on this voyage. You find everything that one could expect of a modern metropolis: high rise apartments, beautiful buildings (colonial mostly), transportation infrastructure, busy streets, a big port, substantial international and regional tourism, shopping plazas and, yes, a stock exchange as well! Among the zillions of zipping cars I haven’t seen Mercedes, BMW or Audi and wonder why. Certainly, it is not for a lack of rich people …

Obviously Salvador has many European, more precisely colonial, traits, quite naturally where it concerns architecture. Among its three million inhabitants, the majority are said to be of African descent. Although the tourist-oriented street vendors were predominantly black, I didn’t have the impression that they were dominating the average street scene. Poverty, as we have witnessed farther north, seems to be less of a problem. That has, according to the guide, much to do with the fact that the fertility rate has dropped from 8.8 children per family in 1990, to 1.8 today. It all looks like a sustainable demography.

All told, the city is buoyant with vivid life, a life that is lived in a breathtaking environment, created by nature as well as by architecture. Salvador boasts a remarkable number of private residences, including the splendid mansion of its biggest slave trader. The old, predominantly Portuguese palaces have been “redeployed” for use by the government. The residence of the governor of the state (simply called Bahía) is imposing and artfully restored. Its towering position, high above the city and the bay, leaves no doubt about where the boss lives.

A totally other class of pearls constitute churches and monasteries. The most outstanding are situated in the upper city, Pelourinho. At its main square the black slaves were beaten when they didn’t “comply” with rules and regulations or didn’t otherwise live up to the masters’ expectations. The monasteries of St. Francisco and Sta. Theresa are impressive architectural jewels. The monasterial church of the Franciscans unquestionably deserves its nickname of “Golden Church” – inside everything, apart from a few baroque artifacts, is gold or gilded.

Because they were refused access to existing holy places, the slaves have built their own church in the same square. The Igreja de Nossa Senhora do Rosario dos Pretos (Our Lady of the Rosary of the Blacks) took one hundred years to complete. Inside it only black saints – that is white saints painted black – are on display! Today, at the square the preparations for Carnival are in full swing – better, in full samba! In Brazil the Bahía Carnival is, also due to the African influences, as famous as the Rio extravaganza. The parade covers 14 kilometers with countless floats that carry … between 8000 and 12000 dancers and musicians … each! See you in March?

In summary: SdBdToS is without a doubt a place to visit. Beware though that it rains every day, albeit only in the early morning as the sun is rising! Throughout the year its temperature varies between 25 and 28°C (76/ 82F), in the shadow which, unfortunately, is often difficult to find. It sports beautiful, tropical beaches, an idyllic bay dotted with many dolce-far-niente islands. Bahía? Cool, man – put it on your priority list!

Prinsendam, Day 24 – Friday Jan 28th, 2011

Bye, bye Allsaintlly Terrestrial Paradise