A³

It would be an exaggeration to summarize a country of five hundred thousand square miles in those three words. Yet, not as flagrant as one might think, for in terms of human activity it comes close to describing the landscape, in full. Indeed, there are the fortified villas for the privileged, the cardboard and straw dwellings for the poorest, and some kind of housing for the poor, much closer to the cardboard than to the white concrete. The middle class and the simply rich (in Peruvian terms) do not really figure in the movie of daily life.

When we docked in Puerto General San Martin (the founder of the Chile Republic), I thought that Peru would have carried the spirit of its past. The foghorn had troubled my sleep for the better part of the night, which made me ill prepared for the Sunday journey to Tambo Colorado, the earliest Inca site that is still standing erect today (although without roofs). The port was a hole in the desert. I learned that it is used only for importing corn from the US and Canada, while simultaneously exporting raw salt for Northern winter roads. The salt is simply being scraped off the surrounding, barren mountains, as it is being deposited in sufficient amounts from ocean spray, carried by the very strong and daily afternoon winds.

If the port was a sober introduction to Peru, it was absolutely no match for the bus ride to Tambo Colorado, about 50 miles inland. From a geographical viewpoint this area (Pisco province) is situated at the Northern fringe of the famous Atacama desert, and it receives 1/10th of an inch (2 mm) of rain, annually. The other fact to mention is that this area suffered a 7.8 earthquake three years ago. With that in mind one knows that living conditions in this region are far from the usual.

And they absolutely were. Apart from the Nile Valley south of Cairo, I have never seen such squalid environment: shacks, streets (?), stores, you name it: in the villages as well as along country roads, dirt dominated the view. Perhaps because, and even from behind the shaded windows of our luxury bus, it was obvious that black eyes, with a stark darkness emanating from them, were, in fact, the most prominent and touching feature. In the absence of world TV cameras, and with no helpful and brave earthquake volunteers left, even the cleanup and the repairs had been abandoned, presumably for lack of funds.

Meandering though the last patches of road, still strewn with an unimaginable variety of garbage, we arrived at Tambo Colorado. With the desert to the West and South, and the Andes to the East, it benefits from the grandiose setting. It was touted, in the tour guides, as resembling Pompeii. Even injecting a lot of imagination, it is not: especially under the white light of the midday sun, you have to have good eyesight and be wide awake to discern the red, and especially the yellow wall paint (let alone paintings, or frescos!).

Still, our guide, one of the very few dynamic and engaged Peruvians that I have encountered in those three days (he hailed from Iquitos, in Amazonas though), made it a lively and interesting visit. He even personally demonstrated how the Inca’s were buried in fetal position such that they could easily be born again. Not only that, he vivified the offering of virgins on the altar of the grand square, in a way and with an enthusiasm, that we would not quickly forget.

The ride back to the new civilization was emotionally not more comforting: extreme poverty looks the same from all angles. We were on our way to what was listed as “the hacienda”, for a visit of the lands, the textiles and … for lunch. It was a one thousand acre (500ha) affair and we found it hermitically closed off from the surrounding world, not just for security but also for sanitary reasons. They had big tracts of asparagus, citrus (including the native “tangello”, from which a sweet white wine is made) and grapes. All of it, except the wine, was for export.

The lunch was a lavish affair, in a lovely villa with a pool, an abundance of flowers and trees, kicked off with some refreshing and finely-balanced Pisco Sour. Oh, I forget to mention the orchestra. We were served the cocktails and snacks by a few polite, but stern looking waiters. Even addressing them in Spanish did not bring some light to their eyes. Before we sat down for lunch, six young girls appeared in brightly colored long dresses to surprise us with African dances. It was obvious, and somewhat surprising to me, that all (but one perhaps) of the girls were black.

The host confirmed that there are still many black people in the area because of the slave populations in colonial times. I thought, wrongly, that the black slaves never made it past the Amazonas and Andes. When the lunch was finished the dancers invited guys from the visiting crowd and, being undoubtedly, at first sight, one of the more attractive dancers of the onlookers, I was invited by a boisterous and tall young lady. While the beat was unmistakably African, I just did the Chubby Checker moves, going through the knees and all, thus eliciting the general applause of the septuagenarians around us. It was fun.

Meanwhile I had been told that the host and owner was actually the Minister of Finance of Peru. He and his wife had started this hacienda twenty years ago and made it a green pearl in the surrounding desert (using water from the more or less seasonal Pisco River nearby). After next month’s elections he will be able to spend more time here again, I heard. The textile shop was actually an initiative of his wife. She had started a campaign, a long time ago, against domestic violence that culminated in gathering a number of women to make handicrafts, using traditional techniques. Today they number thirty-five, and produce beautiful artifacts (tapestry, handbags) in this otherwise desolate region.

If Pisco province was a decrepit place, Lima would not do much to change my impression of the country and its workings. If anything, Lima would paint a clearer picture of the barren social landscape that this democracy of sorts has spawned.

Prinsendam, Day 57 – Wednesday March 2nd, 2011

At what price proverbial “freedom” ?

Ik wil jullie wat meer verhalen over Peru niet onthouden, maar weet zeker dat de meesten voor alles geïnteresseerd zijn in mijn overlevingskansen. Welnu, wellicht omdat ik gisteren de tijd had om “me goed te verzorgen”, dat wil zeggen veel meer liggen dan recht te staan en ’s avonds twee potjes yoghurt en vier droge koekjes te eten, gaat het terug veel beter. Wat residuele hoofdpijn niet te na gesproken, ben ik klaar voor de dienst. En die hoofdpijn verwacht ik straks met enkele glazen wijn te killen.

Vanmorgen hing de mist … op grijpafstand, een indrukwekkende muur aan stuurboord, over de volledige 180° horizon. De koude Humboldt stroom, die al dit on-weer veroorzaakt, heeft wel degelijk wat in zijn mars; de mist wordt in een normale zomer (geen El Niño jaren) over een lengte van meer dan vier duizend kilometer tegen de kust geplakt. In Europese termen is dat van de Noordkaap tot voorbij Lissabon. Het is natuurlijk niet allemààl tegenslag: diezelfde stroom zorgt ook voor heel veel vis en voor het wegblijven van cyclonen. (In de plaats daarvan worden er regelmatig aardbevingen opgeserveerd; voor wat hoort wat!).

Omdat Internet vanmiddag heel tijdelijk wat meer megabits toeliet, heb ik ook eens de Belgische nieuwssites bekeken. Ik werp hooguit elke week een blik op het moederland, en ik heb er geen idee van hoe er in het kluwen steeds nieuwe lussen worden gelegd of gevonden (ook het einde van Reynders heb ik niet mogen vernemen). Dat Beke nu wat moet gaan uitzoeken en dat we dan daarna (spoedig, zo werd gemeld) een formateur zouden aanstellen, dat is, zelfs voor een Belg in het buitenland, niet meer te begrijpen. Ik stel me voor dat het voor diegenen die thuis de winter hebben doorgemaakt niet anders is, niet anders kan zijn. Maar goed, zo zijn er ook altijd enkele anderen die hun salaris daadwerkelijk verdienen.

Machtspelletjes tussen machtswellustelingen is de nieuwe reality-tv, een poppenkast voor tien miljoen mensen. Het verbaast me toch dat Verhofstadt nog geen aap uit zijn mouw getoverd heeft. Misschien verdient hij teveel op andere plaatsen, of is hij bang dat, als hij zijn mouwen oprolt, iedereen zijn truuk door heeft? En Koning Albert, heeft die geen jonge tijger om in dat oerwoud de wet te dicteren? Bij gebrek aan deugdelijke informatie zal ik het daarbij laten, anders is het wellicht niet grappig meer.

Nog een paar woorden over Peru. Wat er aan werk te weinig is, is er aan kerken duidelijk te veel. En, in tegenstelling tot al de andere landen die ik bezocht, waar nieuwe evangelische kerken schering en inslag zijn, heeft de katholieke kerk in Peru, op één of andere manier, een monopolie weten te verwerven. Nu ja, met maandelijkse bedevaarten naar het Lotto-centrum voor de patroon van de “uitzichtloosheid”, heb je een geweldige marketing troef in een land waar de meerderheid zich in een uitzichtloze situatie bevindt. Zelfs als ze, met de patronale voorspraak, uit hun miserie uitgeraken, zullen ze de heilige danken en hun buren zullen het geweten hebben.

Vanmorgen gaf een prof (een gepensioneerde natuurlijk) een lezing over de Inca cultuur. Met name vertelde hij ook hoe Francesco Pizarro, de ontdekker van Peru (zie foto), Atahualpa, de laatste Inca keizer, om het hoekje heeft geholpen. Blijkbaar ging dit met een hele hoop bedrog gepaard, waarbij een geestelijke (ik vermoed, ook op grond van de foto, dat het gaat om de stichter van de Franciscanen in Lima) een helpende hand uitstak. Aangezien de praktijken van de Spaanse inquisitie hem niet vreemd waren, zal dat wel reglementair geweest zijn.

Zelfs Pizarro’s luitenanten hadden zich tegen hem gekeerd (ten minste heel even!)omdat de handelswijze niet strookte met de Spaanse militaire ethiek. De wreedheid waarmee dit gebeurde moeten de geïnteresseerden maar eens ergens nalezen (of mij een pintje betalen als ik terug ben). Vorige maandag heb ik zelf voor dat (praal)graf van Pizarro gestaan. Aangezien al de Indianen zijn uitgemoord is het niet onlogisch dat de baas van de veroveraars, die er nog steeds de plak zwaaien, een aantal standbeelden krijgt!

Ik vind het wel tekenend dat deze vergulde marmeren tombe van Pizarro in de belangrijkste kathedraal van Lima te vinden is, daar waar de aartsbisschop elke week voor een overvolle kerk de heilige mis opdraagt. Dat praalgraf maakt vandaag geen verschil, maar het is overduidelijk dat, niettegenstaande er zonder twijfel menige pastoors zijn die zich inzetten voor hun parochianen, de Peruviaanse kerk helemaal met de machtsstructuur van dit land is verweven. Uit de commentaren van de gidsen, die katholiek waren en tegelijkertijd links-groene reflexen vertoonden – niets buitengewoons trouwens! – bleek dat de kerk op macroscopisch vlak geen belangrijke bijdrage levert aan het openbreken van de schrale armoede en sociale impasse.

Sommigen denken wellicht dat ik “links-groen” ga gebruiken als referentie voor Agalev. Toch niet. Immers Agalev betekent “Anders gaan leven”. Op een kalme zee gebeurt er meestal niks, alhoewel… Om drie uur deze namiddag ontwaarde ik plots een boot “at 3 o’clock”. Met de verrekijker had ik gemerkt dat het een vissersboot was, meer detail kon ik uit mijn machinerie niet uitkrijgen. De brug had echter een “witte vlag” gezien! Noodsignaal! Dus, maakten we rechtsomkeer om, zoals de maritieme wet het voorschrijft, hulp te bieden.

Bleek dat de heren vissers, Peruvianen, hun watertank gescheurd was, en dat ze ook geen voedsel meer hadden, sinds gisteren in de namiddag. Het verbaasde niemand (op de brug) dat ze ook geen radio aan boord hebben. De boot, inmiddels langszij, was maximaal vijftien meter lang en van het gammel type. Ik telde zeker zeven jonge vissers. Nadat ze water, fruit en groenten hadden ingeslagen, voeren ze zingend weg en doken er een paar uit pure blijdschap in de oceaan. Daarna vatten ze hun tocht naar huis (of naar de visgronden) aan: honderdvijftig kilometer, tegen vijf knopen of minder, waarvan honderd door de mist. De radar zal wel in dezelfde doos als de radio aan wal zijn gebleven … Agalev?

Prinsendam, woensdag 2 maart 2011

Morgen een kort stukje, beloofd!